360° perspectief
Het WODC publiceert jaarlijks tientallen onderzoeken. Eén van deze onderzoeken gaat over het effect van het invoeren van speellimieten bij online kansspelen. Sinds 1 april 2021 is het door een wijziging van de Wet op de kansspelen voor volwassenen mogelijk om legaal online te gokken. Met de invoering van deze wet zijn maatregelen ingevoerd om kansspelverslaving en schade te voorkomen. Eén van deze maatregelen is dat spelers speellimieten moeten instellen voordat ze toegang krijgen tot een platform voor online kansspelen. Bureau Ipsos I&O onderzocht, in opdracht van het WODC, wat het effect is van het invoeren van speellimieten.
In deze rubriek gaan we niet alleen in op de inhoud van het onderzoek, maar kijken we ook naar de impact van het onderzoek. Waarom is het belangrijk dat dit soort onderzoeken worden gedaan en wie hebben daar baat bij? We vragen het aan zes mensen die, ieder op hun eigen manier, betrokken zijn bij het onderzoek.
Klik op de afbeelding om te vergroten.
Job en Laura, waarom wil de beleidsafdeling over dit onderwerp een onderzoek?
Laura en Job: ‘Er wordt veel nadruk gelegd op beschermende maatregelen met betrekking tot online kansspelen. Om meer inzicht te krijgen in een van de beschermende maatregelen, de speellimieten, is het onderzoek aangevraagd bij het WODC. Op deze manier konden we als beleidsafdeling meer inzicht krijgen in de manier waarop de speellimieten in de praktijk gebruikt worden. Het helpt ons bij de probleemanalyse van het beleidskompas, omdat bijvoorbeeld uit het onderzoek bleek dat slechts de helft van de spelers weet welke limieten ze hebben ingesteld. Dat houdt in dat de andere helft niet meer weet welke limieten zijn ingesteld. Het huidige beleid gaat ervan uit dat een speler verantwoordelijk zijn limieten instelt. Als dat niet zo is, dan zijn extra maatregelen om de speler te beschermen nodig.
Daarbij gaf het onderzoek ook de mogelijkheid om diverse beleidsopties voor te leggen aan de doelgroep en ze te vragen of deze opties zouden kunnen bijdragen aan het verkrijgen van inzicht in het eigen speelgedrag. En uiteindelijk zien we dit onderzoek ook als nulmeting. We weten hoe spelers nu denken over het instellen van limieten, we kunnen later eenzelfde soort onderzoek laten uitvoeren om te kijken of de maatregelen werken door te onderzoeken hoe spelers na inwerkingtreding van de limieten de speellimieten ervaren.’
Laurens en Charlotte, jullie zijn vervolgens begonnen met het uitvoeren van het onderzoek. Wat maakte dat het onderzoek zo vlot verliep?
Laurens en Charlotte: ‘Bij de start van het onderzoek was al duidelijk dat het rapport er snel moest liggen. Daar hebben we toen onze planning op aangepast. Ook hebben we direct de juiste mensen bij het project betrokken. Het was best hard werken om alles op tijd af te krijgen. Toen het toch lukte, voelde dat extra goed. Het was ook fijn dat we goede afspraken konden maken met de begeleidingscommissie over wanneer zij feedback konden leveren op onze stukken.’
Wat waren de grootste uitdagingen in het onderzoek?
Laurens en Charlotte: ‘De onderzoeksvragen waren erg beleidsgericht. Dat is logisch. Dit soort vragen kun je echter niet een-op-een voorleggen aan respondenten. Het was een uitdaging om de onderzoeksvragen op een zorgvuldige manier te vertalen naar enquêtevragen, die ook aansluiten bij de beleving en ervaring van de respondent.’
Hoe heb jij naar de resultaten van het onderzoek gekeken, Marcel?
Marcel: ‘Het onderzoek wijst uit dat spelers vaak neigen naar maximale limieten voor het aantal dagen per maand of aantal uren per dag bij het instellen ervan, om geen hinder van de limieten te ondervinden. Wanneer het gaat om het instellen van een inzetlimiet zijn ze veel terughoudender. Zo’n inzetlimiet lijkt dus veel meer effect te hebben. Voor mij ook een bevestiging dat we moeten streven naar overkoepelende inzetlimieten.’
Feite, hoe kijk jij naar de resultaten? Hielpen speellimieten jou van je verslaving af?
Feite: ‘Speelimieten zijn op zich goed. Het zou moeten aanzetten tot ‘van tevoren nadenken’ over gokken. Zowel in tijd als in geld. Maar bij mij werkten de ingestelde speellimieten helaas niet. Soms dacht ik: ‘Ik mag maximaal €300,- verspelen vandaag.’ Maar, wat doe je dan als je al snel €200,- wint? Of ‘niet langer dan twee uur.’ Wat als je op 1 uur en 59 minuten merkt dat een gokkast wél ineens geld begint te geven?’
Hoe kijk je aan tegen de 'open invulvelden’ in plaats van meerkeuze-opties of richtbedragen?
Marcel: ‘Voor zover ik weet is er wel wat evidentie dat mensen bij open invulvelden wat beter nadenken voordat ze wat invullen dan bij meerkeuzeopties. Ik denk dus dat dat wel iets zal helpen, maar het is zeker geen enorme stap, zoals een overkoepelende inzetlimiet dat wel zou zijn.’
Feite: ‘De richtbedragen zouden niet door gokbedrijven zelf moeten worden gesteld in mijn ogen. Hoe het wél zou moeten weet ik ook niet precies. Dit overlaten aan gokbedrijven zelf kan echter zeker niet. Het is hun omzet, tegelijkertijd hebben zij een uit te voeren zorgplicht. Dat is té tegenstrijdig. Bij open invulvelden moet iemand zelf nadenken. Verplichte bezinningsmomenten kunnen werken. Bij reeds verslaafde gokkers echter niet.’
Laurens en Charlotte, in hoeverre spreken mensen die gokken eerlijk over hun gokgedrag bij het invullen van de enquête?
‘Het is nooit volledig uit te sluiten dat er sprake is sociaal wenselijke beantwoording. We doen wel ons best dit zoveel mogelijk te voorkomen. Dat doen we in eerste instantie door een vertrouwelijke omgeving te creëren: persoonsgegevens van de respondenten worden niet gekoppeld aan hun antwoorden. Daarnaast is er bij gevoelige onderwerpen de mogelijkheid om geen antwoord te geven op de vraag. Ook benadrukken we dat er geen goede of foute antwoorden zijn.’
Feite, waarom vind je het belangrijk dat dit onderzoek er is?
Feite: ‘Omdat er wat mij betreft niet genoeg onderzoek kan zijn naar alle middelen om het gokken ‘veiliger’ te krijgen.’
Marcel, hoe kijk jij hier tegenaan?
Marcel: ‘Het is duidelijk dat gokkers nu onvoldoende bescherming hebben. Er zijn veel mogelijkheden om die consumentenbescherming te verbeteren. We weten alleen niet zo goed welke maatregelen het effectiefst zijn. De verschillende speellimieten spelen wel een belangrijke rol. Het is goed dat er met dit onderzoek is gekeken hoe spelers tegen die limieten aankijken en hoe die een rol spelen in hun spelgedrag. Ik vind het wel lastig te bepalen welke beleidsmatige conclusies uit dit onderzoek getrokken kunnen worden. Hoe dan ook, het is in ieder geval van belang om te weten dat veel gokkers limieten een goede vorm van bescherming vinden.’
Laurens en Charlotte, waar moet vervolgonderzoek volgens jullie zich op richten?
‘Het is belangrijk om de online kansspelmarkt te blijven monitoren. Dat gaat dus niet alleen om het aantal mensen dat online gokt, maar ook wat zij doen en hoe zij het online gokken ervaren. Zeker als er beleidswijzigingen doorgevoerd gaan worden, is het nodig om te zien hoe dat doorwerkt op spelers.’
Laura, de resultaten en uitkomsten zijn bekend. Wat wordt er nu mee gedaan? Wie gaat er mee aan de slag?
Laura: ‘De resultaten van het onderzoek zijn onder meer gebruikt om onze informatiepositie te versterken over het gebruik van speellimieten door deelnemers aan online kansspelen. We wilden vanuit beleid ook weten wat de ervaringen van spelers zelf zijn rondom speellimieten en dat gebruiken bij het ontwikkelen van beleid. Het onderzoek is bijvoorbeeld gebruikt om invulling te geven aan de Regeling speellimieten en speelgedrag die momenteel in ontwikkeling is. Deze regeling is al in consultatie geweest en heeft als doel om speellimieten voor online kansspelen beter beschermend te laten werken en mensen die online gokken te wijzen op het belang van het instellen van speellimieten en hen te wijzen op hun speelgedrag.’
