Als je goed inkoopt, stelt een Europese aanbesteding niks voor
Een koude novemberwind striemde de parkeerplaats van het Union congrescentrum in Brussel. Cigdem trok haar shawl wat strakker aan en nam een slokje van haar takeaway cappuccino. Dit was de derde dag van het internationale congres over Europees aanbesteden dat ze namens haar gemeente mocht bijwonen. Het viel haar tot vandaag nog niet mee.
De meeste sprekers waren ernstig kijkende heren die zorgelijke teksten spuiden over juridische problemen die haar volstrekt onbelangrijk leken. Ze rolde het inkoopvak min of meer in en geloofde vooral in haar gezonde verstand, dan in wat ze tijdens haar masters geleerd had.
Ernstig kijkende heren, die zorgelijke teksten spuiden over juridische problemen
De laatste spreker zette haar beeld over aanbesteden echter volledig op zijn kop. De spreker was een Italiaanse professor, Eleana Tobernico. Een lange, beetje spichtige vrouw die inclusief pumps bijna 2 meter mat. Ze was haar lezing begonnen met het uit de weg werken van het misverstand “dat Europees aanbesteden bedoeld is om de internationale handel te bevorderen.” Cigdem was gelijk geïnteresseerd, want tijdens haar studie leerde ze juist het tegenovergestelde.
Europese aanbestedingsrichtlijnen
Uit de overweging bij de Richtlijn diensten uit de jaren ‘90 blijkt dat het verwezenlijken van de interne markt het hoofddoel was van de Europese aanbestedingsrichtlijnen:
“Overwegende dat de Europese Raad heeft bepaald dat de interne markt moet worden verwezenlijkt; Overwegende dat maatregelen dienen te worden genomen die erop gericht zijn de interne markt geleidelijk tot stand te brengen in de loop van een periode die op 31 december 1992 eindigt; dat de interne markt een ruimte zonder binnengrenzen omvat waarin het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal is gewaarborgd.”
“Het bevorderen van de interne markt is natuurlijk een doel, zei de Italiaanse”, zonder er verder dieper op door te gaan. Ze vervolgde dat “als het alleen de bedoeling is dat de markten opengaan, er geen enkele reden is om zo veel regels op te nemen. Het zou voldoende zijn om te zeggen: een aanbestedende dienst mag geen eisen, selectiecriteria of gunningscriteria opnemen die nadelig zijn voor buitenlandse inschrijvers. Klaar!”
Belangrijkste reden Europese aanbestedingsregels: in ieder EU-land eerlijke inkoop
De professor was zeer gedecideerd en vervolgde haar betoog met een uitleg die Cigdem aansprak. Ze zei dat “de onderliggende en belangrijkste reden van de Europese aanbestedingsregels is: zorgen dat er in ieder EU-land eerlijke inkoop plaatsvindt.” Overigens gaat maar 3% van de Europese aanbestedingen in alle landen naar een buitenlandse inschrijver.
“Eerlijkheid dus”, zei ze op een toon die geen tegenspraak duldde, “is het belangrijkste aanbestedingsprincipe.” De belangrijkste uitgangspunten hierbij waren volgens de professor “het gelijkheids-, non-discriminatie-, transparantie- en evenredigheidsbeginsel.”
“Eerlijkheid is het belangrijkste Europese aanbestedingsprincipe”
Het meest opmerkelijke moest echter nog komen. Terwijl Cigdem dit alles namelijk nog overdacht, had de Italiaanse professor, die blijkbaar niet vies was van wat dramatisch effectbejag, een geluidsband laten starten. Door de zaal klonk een fragment van de ouverture van de Firebird-suite van Strawinsky, een opzwepend en spannend stuk muziek. Tot dan toe had de professor het grote scherm achter zich nog niet gebruikt, maar nu ging het aan.
Percentage gewonnen aanbestedingen
In het verhaal noemt de professor een percentage van 3% voor door buitenlandse bedrijven gewonnen aanbestedingen. Dat is op zich correct, maar wat tegenwoordig wel vaker voorkomt, is dat een internationaal opererend bedrijf een vestiging in Nederland heeft die inschrijft op de Nederlandse aanbestedingen. Een aantal jaren geleden is dat onderzocht en daaruit bleek dat 10,3% van het aantal winnende tenders voortkomt uit bedrijven die een hoofdvestiging hebben in een ander land. Qua inkoopvolume/-waarde is het percentage vergelijkbaar.
Een spannende animatie begon. Het was zeer professioneel en het deed Cigdem een beetje denken aan het begin van het Rolling Stones-concert waar ze 10 jaar geleden met haar oudere broer mee naar toe mocht. De muziek kwam tot een climax en daar verscheen in grote letters de boodschap van Eleana Tobernico. Er stond: GOOD TENDERING IS A PIECE OF CAKE IF YOU BUY WELL.
Goed aanbesteden is een fluitje van een cent als je goed inkoopt
Cigdem vertaalde het voor zichzelf: ‘Goed aanbesteden is een fluitje van een cent als je goed inkoopt.’ Intuïtief voelde ze dat het waar was. De principes van het aanbesteden zijn feitelijk gewoon principes die iedere professionele inkoper in het zakenleven ook hanteert. Het feit dat je alle inschrijvers gelijk behandelt, is om vriendjespolitiek en begunstiging te voorkomen. Maar het gaat niet om allerlei ethische principes, het gaat erom bij de beste partij uit te komen.
Cigdem nam nog een slokje van haar koffie. Misschien werden deze 3 dagen in Brussel toch nog wel zinnig.