Minister Adriaansens over aanbesteden: ‘Blijf met elkaar in gesprek!’

Beter Aanbesteden jaagt de dialoog aan die zo hard nodig is en blijft voor een verdere professionalisering van de aanbestedingspraktijk. Zo bleek tijdens het werkbezoek dat minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat op 31 mei met de partners van Beter Aanbesteden bracht aan Hendrikse Wegenbouw in Soest. In een gesprek aan tafel bespraken zij het belang van samenwerking en de uitdagingen die ze tegenkomen in de praktijk. “Het is belangrijk dat je allebei dezelfde taal spreekt.”

Henk Hendrikse, de directeur van het wegenbouwbedrijf, stond klaar om minister Adriaansens te verwelkomen bij de rode dieselwals uit 1956, de eerste aankoop van het bedrijf. Vervolgens nam hij de minister mee op een boeiende reis door de geschiedenis van het familiebedrijf, van de dieselwals naar de nieuwste elektrische bouwwerktuigen. Vervolgens namen zij plaats aan tafel waar ook Geert Moelker (voorzitter stuurgroep Beter Aanbesteden en gespreksleider), Rob Jonkman (voorzitter VNG-Taskforce Inkopen & aanbesteden), Jacco Vonhof(voorzitter MKB Nederland), en Barend Spronk (inkoper gemeente Hilversum, een van de opdrachtgevers van Hendrikse Wegenbouw) aansloten.

Ontwikkelen van de dialoog

Dat het gesprek plaatsvond bij Hendrikse Wegenbouw is geen toeval. De belangrijkste opdrachtgevers voor het bedrijf zijn de gemeenten in de regio, waarvan de gemeente Hilversum een belangrijke is. Tijdens het gesprek putten de tafelgasten dan ook volop uit de praktijk. Moelker opende het gesprek met een korte introductie van het programma Beter Aanbesteden. Hij benadrukte het belang van het verder ontwikkelen van de dialoog tussen aanbestedende diensten en opdrachtnemers.

Barrières en succesfactoren

Tijdens het gesprek benoemden de deelnemers enkele barrières en succesfactoren die zij bij aanbestedingen tegenkomen. Vonhof gaf aan dat veel ondernemers onzeker zijn over in hoeverre zij in gesprek mogen met publieke partijen, terwijl júist de dialoog essentieel is om te verkennen of de vraag die aan de markt gesteld wordt, redelijk is. Jonkman merkte op dat de aanbestedende diensten vaak focussen op rechtmatigheid, terwijl Spronk signaleerde dat de expertise van inkopers bij gemeenten erg uiteenlopend is: “Zelf ben ik techneut en spreek ik de taal van de bouw, maar kleinere gemeenten maken door capaciteitstekort geen onderscheid in domeinen.” Adriaansens suggereerde dat gemeenten elkaar ook kunnen opzoeken om meer samen in te kopen. Spronk vertelde dat dit in de Metropoolregio Amsterdam al gebeurt en geeft het innovatiepartnerschap voor scholen als voorbeeld.

Spronk vervolgde dat het niet altijd makkelijk is om met de interne opdrachtgever te komen tot een uitvraag waarbij kwaliteit en duurzaamheid op de voorgrond staan: “Die heeft niet altijd zin in poespas en duurzaamheid”. De focus ligt soms nog op ‘zo goedkoop mogelijk’.” Vonhof en Hendrikse beaamden dat de afgelopen jaren het budget vaak eerst kwam en kwaliteit en duurzaamheid pas daarna. Toch ziet Hendrikse een verandering plaatsvinden: “Uitvragen bevatten steeds vaker naast een financiële ook een inhoudelijke component.” Adriaansens benadrukte het belang van goede uitgewerkte vraag aan de markt: “Door te vragen naar een inhoudelijk plan, wordt het MKB aangezet tot innovatie. Dat helpt ons allemaal.”

De juiste vraag stellen

Spronk gaf aan dat ‘de vraag achter de vraag’ belangrijk is, omdat minder kennis bij opdrachtgevers leidt tot een minder goede vraag aan de markt. Als voorbeeld van een goede dialoog en samenwerking benoemde Hendrikse het werken in een bouwteam. Hierbij werken de opdrachtgever en aannemer al in de plan- en ontwerpfase intensief samen. “Wij helpen de opdrachtgever met het stellen van een goede vraag en zij kunnen beter duidelijk maken wat ze precies willen.”

Vonhof voegde toe dat ‘de juiste vraag stellen’ ook onderdeel is van het programma Beter Aanbesteden en dat hij, zeker bij de grotere gemeenten, veel progressie ziet. Maar dat er ook nog veel stappen te zetten zijn om de mogelijkheden van de markt optimaal te benutten: “Duurzaamheid zou veel prominenter uitgevraagd kunnen worden, zodat het voor ondernemers loont om daarin te investeren. Hierbij moeten dan wel de randvoorwaarden zijn ingevuld, zoals bijvoorbeeld voldoende laadcapaciteit. We zien nog te vaak dat het budget leidend is, waarbij rechtmatigheid boven doelmatigheid gaat.” Jonkman vulde aan dat de bestuurlijke aandacht voor MVOI zeker nog beter kan, en dat de VNG-Taskforce Inkoop & Aanbesteden daaraan werkt. Hendrikse sloot het gesprek af met een oproep: “We moeten het echt samen blijven doen, zodat gemeenten de goede vraag kunnen stellen en de markt goed kan reageren.”

“We moeten het echt samen blijven doen, zodat gemeenten de goede vraag kunnen stellen en de markt goed kan reageren.”

De waarde van Beter Aanbesteden

Aan het eind van het werkbezoek benadrukte Adriaansens nogmaals hoe waardevol dit soort gesprekken en programma’s als ‘Beter Aanbesteden’ zijn. “Dit programma heeft veel waarde voor de economie en maakt een enorme impact op de aanbestedingspraktijk. Blijf het doen!”

V.l.n.r. Rob Jonkman (Voorzitter VNG-Taskforce Inkoop & aanbesteden, Sander Bastianen (plv.Programmamanager Beter Aanbesteden), Micky Adriaansens (Minister van Economische Zaken en Klimaat), Jacco Vonhof (Voorzitter MKB Nederland).

Boek Publieke Inkoop

Tijdens het werkbezoek ontvingen de minister en partners van het programma Beter Aanbesteden het boek Publieke Inkoop. In dit boek belichten 6 jonge, vooruitstrevende wetenschappers de ontwikkelingen in publieke inkoop vanuit economisch, juridisch, maatschappelijk en politiek perspectief. Met theorie, praktijk en instrumenten. Zij roepen zowel inkopers, bestuurders, beleidsmakers als ondernemers op om als change agent bij te dragen aan de ontwikkeling van publieke inkoop. Door een bijdrage van Beter Aanbesteden is het boek vrij beschikbaar als open access publicatie.